“ข้าพเจ้าและพระราชินีมีความยินดีที่ได้มาร่วมในพิธีมอบปริญญาบัตรของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยอีกวาระหนึ่ง และขอแสดงความชื่นชมกับผู้สำเร็จการศึกษาทุกคนที่ได้รับเกียรติและความสัมฤทธิ์ผลทางการศึกษาครั้งนี้
ข้าพเจ้าได้พูดกับบัณฑิตในที่ประชุมนี้เมื่อวันวานเป็นความว่า ความคิดเห็นหรือทัศนคติของคนในเรื่องต่างๆ เปลี่ยนแปลงได้ เช่น ตอนเมื่อเด็กจะเห็นว่าต้องพึ่งผู้ใหญ่ ต่อมาเมื่อเรียนสำเร็จแล้ว ก็เห็นว่าสามารถพึ่งตนเองได้ทุกอย่าง แต่วิวัฒนาการทางความคิดจะต้องมีอยู่เสมอ เพราะสภาพการต่างๆ ปรุงแต่งให้เป็นไป ดังนั้น ตอนหลังเมื่อได้ออกไปทำงานร่วมกับคนอื่นๆ แล้ว จะกลับเห็นว่า ตนเองนั้นต้องอาศัยคนื่นอีกด้วย จึงจะสำเร็จผลในการงานได้
วันนี้ใคร่จะกล่าวเพิ่มเติมว่า บางครั้งเราอาจเกิดความรู้สึกว่า เรื่องที่เคยทำได้สบายๆ ในครั้งก่อนๆ นั้น มาบัดนี้ทำได้ไม่คล่องตัว หรืออาจติดขัดจนทำไม่ได้เสียแล้ว ปัญหาอย่างนี้จำเป็นต้องคิดทบทวนให้เห็นว่า เหตุใดแต่ก่อนจึงทำได้ เหตุใดเดี๋ยวนี้จึงทำไม่ได้ เมื่อพิจารณาทบทวนดูแล้ว ก็จะเห็นว่าแต่ก่อนที่ทำได้นั้น เป็นเพราะมีแรงดันจากความตื่นตัวมีความกระตือรือร้นและความแคล่วคล่องว่องไว กล้าพูดกล้าทำไม่คิดลังเลสงสัยอะไรมาก แต่ก็มักมีข้อเสียว่า สิ่งที่ทำไปได้ด้วยแรงผลักดันนั้น อาจขาดความละเอียดรอบคอบ ทำให้ได้ผลไม่สมบูรณ์นักหรือบกพร่องเสียหายไปเลย ในบัดนี้ มีความละเอียดรอบคอบระมัดระวังมากขึ้น อาจถึงมากเกินไปจะทำลายความคล่องแคล่วคล่องตัวให้หมดไป เกิดความไม่มั่นใจและกลัวผิดพลาด จึงลงมือทำไม่ได้สักที กรณีทั้งสองที่เกิดขึ้นแก่ตนเองแล้วนี้ ควรอย่างยิ่งที่จะต้องนำมาเทียบเคียงกัน และพิจารณาวินิจฉัยด้วยเหตุผลที่ถูกแท้ โดยไม่มีอคติและความยึดถือที่ผิดๆ และกลั่นกรองเอาส่วนเสียออก เหลือแต่ส่วนที่เป็นแก่นสารและเป็นประโยชน์ไว้ ตั้งเป็นหลักปฏิบัติขึ้นใหม่ว่า ในการจะทำสิ่งไรก็ตาม ประการแรกจำเป็นต้องรักษาแรงผลักดันในการทำงาน ที่เคยมีอยู่นั้นไว้ให้มั่นคงเสมอ เพื่อเป็นเครื่องกระตุ้นเตือน แล้วจึงนำเอาความละเอียดรอบคอบ ความระมัดระวัง กับทั้งเหตุผลอันถูกแท้ที่เกิดมีขึ้นภายหลังมาประกอบเข้าด้วยเพื่อช่วยให้สามารถตัดสินการกระทำทั้งปวงได้อย่างถูกต้องเที่ยงตรง และว่องไวก็จะทำให้การกระทำทุกอย่างได้ผลสมบูรณ์เต็มเปี่ยม ถ้าทุกคนพยายามดำเนินตามหลักปฏิบัตินี้อย่างเคร่งครัดแล้ว ก็เป็นอันหวังได้ว่าจะได้ประสบความสำเร็จและความเจริญมั่นคงในชีวิตต่อไปอย่างแน่นอน
ขออวยพรให้บัณฑิตใหม่มีความสุข ความสวัสดี และความก้าวหน้ารุ่งเรืองทุกประการ ตามที่มุ่งใจปรารถนาจงทั่วกัน”
พระบรมราโชวาทของ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรฯ ของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ประจำปีการศึกษา 2519 เมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม 2520 ณ หอประชุมจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ข้อมูลจาก หอประวัติจุฬาฯ
