พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชโองการให้สร้างวังใหม่บริเวณวังสวนดุสิต และได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างตำหนักพระราชทานแด่พระราชชายาเจ้าดารารัศมี ในเขตพระราชฐานชั้นในพระราชวังดุสิต โดยตำหนักเป็นอาคารก่ออิฐโบกปูน ลักษณะเป็นทรงปั้นหยา สองชั้น สร้างขึ้นในปีพุทธศักราช 2451 ระหว่างที่พระราชชายาเจ้าดารารัศมีเสด็จกลับมาเยี่ยมพระประยูรญาติที่เชียงใหม่ ได้มีพระราชหัตถเลขาถึงกันหลายฉบับเกี่ยวกับการก่อสร้างและการตกแต่งตำหนักหลังนี้ หลังจากพระราชชายาฯ เสด็จกลับถึงกรุงเทพแล้ว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชโองการให้จัดพิธีขึ้นตำหนักใหม่ของพระราชชายาเจ้าดารารัศมี เมื่อวันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ.2452 และพระราชทานชื่อตำหนักว่า “สวนฝรั่งกังไส” ซึ่งเป็นชื่อเครื่องกระเบื้องลายครามชนิดหนึ่งที่ช่างชาวตะวันตกทำเลียนแบบเครื่องกระเบื้องลายครามจีน และเมื่อพระราชชายาเจ้าดารารัศมีเสด็จกลับถึงกรุงเทพฯ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงโปรดให้มีการจัดงานมงคลขึ้นตำหนักโดยมีทั้งพิธีสงฆ์ งานพระราชทานเลี้ยงและละคร พระราชชายาเจ้าดารารัศมีประทับที่ตำหนักสวนฝรั่งกังไสได้เพียง 10 เดือน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวก็เสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ.2453 ภายหลังพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต พระราชชายาเจ้าดารารัศมีประทับอยู่ที่ตำหนักหลังนี้เป็นเวลาอีก 4 ปี จากนั้นจึงทูลขอพระบรมราชานุญาตจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จกลับเชียงใหม่เป็นการถาวร
อ้างอิง
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ดาราภิรมย์.พิมพ์ครั้งที่1. บริษัทอมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน), 2559.
ข้อมูลจาก พิพิธภัณฑ์พระตำหนักดาราภิรมย์
