72 ปีคณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
18 สิงหาคม 2491 – 2563
พุทธศักราช 2435 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเปลี่ยนแปลงระเบียบการปกครองบ้านเมืองของสยาม ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งกระทรวงต่างๆ เพิ่มขึ้นเป็น 12 กระทรวง งานในกระทรวงต่างๆ นั้นมีมากและละเอียดขึ้น รวมถึงการคิดริเริ่มสิ่งใหม่พร้อมกัน จึงต้องการคนเข้ารับราชการในกระทรวงต่างๆ มากขึ้นตามไปด้วย จึงมีพระราชดำริเห็นชอบตามที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ กราบบังคมทูลพระกรุณาให้จัดตั้งโรงเรียนสำหรับฝึกหัดมหาดเล็ก ซึ่งเป็นแหล่งกำเนิดหลักของข้าราชการเวลานั้น ให้มีความรู้เพิ่มเติมเพียงพอกับราชการที่ปรับปรุงใหม่
โรงเรียนมหาดเล็กได้จัดการเรียนการสอนวิชาเฉพาะของแต่ละกระทรวง หากแต่ยังไม่สามารถทำได้ทันที จึงเริ่มทำการสอนวิชาการปกครอง ซึ่งตรงกับความต้องการของกระทรวงมหาดไทย โดยมีพระภิรมย์ราชา (พร้อม วาจรัต) มาเป็นครู นักเรียนที่สนใจรับราชการในทางปกครอง ได้ออกไปฝึกงานในมณฑลเทศาภิบาล จนได้รับราชการในกระทรวงมหาดไทย
ในรัชกาลที่ 6 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกโรงเรียนมหาดเล็กขึ้นเป็นโรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในพุทธศักราช 2453 และประดิษฐานขึ้นเป็นจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในพุทธศักราช 2459 การเรียนการสอนวิชาทางการปกครองจึงได้จัดตัั้งขึ้นเป็นคณะรัฐฏประศาสนศาสตร์ จนถึงในรัชกาลที่ 7 ภายหลังการประกาศใช้พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2472 มีผู้สนใจเข้าศึกษาในคณะนี้น้อยลง ทำให้มีการเสนอยุบเลิกคณะ หากแต่ข้าราชการฝ่ายปกครองหลายท่านได้ร้องขอให้ยังคงมีการเรียนการสอนอยู่ จึงปรับจากคณะลงเป็นแผนกวิชาข้าราชการพลเรือน
ถึงปีพุทธศักราช 2476 สภานิติศึกษาซึ่งตั้งขึ้นในรัชกาลที่ 6 ดำเนินงานด้านหลักสูตรจนกระทั่งบรรลุถึงขีดวิชาขั้นมหาวิทยาลัยในอารยประเทศแล้ว จึงจัดตั้งขึ้นเป็นคณะ และนำแผนกวิชาข้าราชการพลเรือนเข้ามารวมด้วยเป็นคณะนีติศาสตร์และรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ต่อมา พระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง พ.ศ. 2476 ได้โอนคณะนีติศาสตร์และรัฐศาสตร์ในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ไปตั้งเป็นมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง คณะนีติศาสตร์และรัฐศาสตร์ในจุฬาฯ จึงเป็นอันสิ้นสภาพลงชั่วระยะเวลาหนึ่ง
พุทธศักราช 2491 รัฐบาลได้เล็งเห็นความสำคัญของการบริหารประเทศในอันที่จะได้ปฏิบัติราชการที่เพียบพร้อมไปด้วยบุคคลที่มีความรู้ความชำนาญในการปกครองและการบริหารให้มีจำนวนเพียงพอ จึงได้จัดตั้งคณะรัฐศาสตร์ขึ้นในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยอีกครั้งหนึ่ง โดยพระราชบัญญัติจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (ฉบับที่ 3) ลงวันที่ 18 สิงหาคม 2491 จึงนับเป็นการจัดตั้งคณะรัฐศาสตร์ในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยอย่างมั่นคงมาจนถึงปัจจุบัน
คณะรัฐศาสตร์ผลิตนักรัฐศาสตร์ที่มีความรู้และทักษะที่ได้มาตรฐานในระดับนานาชาติ บุกเบิกองค์ความรู้ใหม่ ตลอดจนส่งเสริมจริยธรรมและวัฒนธรรมทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตย เปิดสอนระดับปริญญาบัณฑิตและระดับบัณฑิตศึกษา ในสาขาวิชาซึ่งสังกัดภาควิชาต่าง ๆ อาทิ ภาควิชาการปกครอง ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ สังคมวิทยาและมานุษยวิทยา และรัฐประศาสนศาสตร์ รวมทั้งเปิดสอนหลักสูตรนานาชาติ International Development Studies และ Governance ในระดับปริญญาโท
ข้อมูลจาก หอประวัติจุฬาฯ
