พระกรณียกิจด้านการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา
พระราชชายาเจ้าดารารัศมี ทรงมีความศรัทธาเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา และเมื่อกลับมาประทับที่เชียงใหม่เป็นการถาวรแล้ว ท่านทรงปฏิบัติพระกรณียกิจทางพุทธศาสนาอย่างพุทธศาสนิกชนอย่างเต็มที่ ทรงทำนุบำรุงพุทธศาสนาโดยการบำเพ็ญพระกุศลอยู่เป็นเนืองนิตย์ ทรงถวายอาหาร จตุปัจจัย สิ่งของที่จำเป็นสำหรับวัดและพระสงฆ์ ทั้งในวันสำคัญทางศาสนาและวันที่ไม่ใช่วันสำคัญทางศาสนา เมื่อถึงวันคล้ายวันประสูติ พระองค์จะนิมนต์พระมาฉันอาหารและถวายเครื่องไทยทานและถวายกฐินในทุกๆ ปี ตลอดพระชนม์ชีพของพระองค์ และเมื่อสถานที่สำคัญทางศาสนาที่ใดทรุดโทรมพระองค์ก็จะให้ทำการบูรณะซ่อมแซม
พระราชชายาฯ ได้ทรงบูรณปฏิสังขรณ์วัดและปูชนียสถานหลายแห่ง ตัวอย่างเช่น ปฏิสังขรณ์พระธาตุ โบสถ์ วิหาร อาคารต่างๆ ในวัดพระธาตุดอยสุเทพ และยกพระตำหนักม่อนจ๊อกป๊อก(พระตำหนักส่วนพระองค์อยู่บริเวณก่อนถึงวัดพระธาตุดอยสุเทพในปัจจุบัน)ให้เป็นสมบัติของวัดพระธาตุดอยสุเทพด้วยทรงสร้างและฉลองวิหารวัดพระธาตุศรีจอมทอง อำเภอจอมทอง ทรงสร้างและฉลองวิหารวัดขี้เหล็ก อำเภอแม่ริมทรงสร้างและฉลองวิหารวัดชัยมงคล (ป่ากล้วย) อำเภอสารภีทรงสร้างและฉลองวิหารวัดขุนเส อำเภอหางดง
นอกจากนี้ยังมีวัดอื่นๆ ที่ท่านทรงเสด็จไปบูรณปฏิสังขรณ์และถวายจตุปัจจัยแด่พระสงฆ์แต่ไม่ได้กล่าวถึงในที่นี้อีกมากทั่วทั้งเมืองเชียงใหม่ และจังหวัดอื่นๆในภาคเหนือ
ทั้งนี้พระราชชายาเจ้าดารารัศมียังทรงอุปถัมภ์การเรียนการศึกษาของภิกษุ สามเณร ให้ได้ศึกษาพระปริยัติธรรมที่กรุงเทพฯ และอนุเคราะห์กุลบุตรให้ได้มีโอกาสบรรพชาอุปสมบทอยู่เสมอ และเมื่อครั้งประทับอยู่ที่วังหลวง ถ้าหากมีภิกษุสามเณรจากเมืองเหนือลงไป พระองค์ก็ปวารณาช่วยเหลือแทบทุกรูป
นอกจากนี้พระราชชายาเจ้าดารารัศมีได้ทำการย้ายกู่(ที่เก็บพระอัฐิ)ของเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่และอัฐิของพระประยูรญาติที่ล่วงลับไปแล้ว ในอดีตอยู่บริเวณ ”ข่วงเมรุ” หรือตลาดวโรรสในปัจจุบัน ซึ่งอยู่กันค่อนข้างกระจัดกระจาย ไม่เป็นหมวดหมู่ จึงมาสร้างรวมกันไว้ที่วัดสวนดอก และทำพิธีสมโภชขึ้น 15วัน 15 คืน เรียกว่ากู่เจ้าหลวงเชียงใหม่ และเมื่อพระราชชายาสิ้นพระชนม์ ก็ได้มีการเชิญพระอัฐิมาประดิษฐานที่กู่เจ้าหลวงเชียงใหม่แห่งนี้ด้วย
บรรณานุกรม
กู่เจ้าหลวงนครเชียงใหม่.เอกสารที่ระลึกวันพิธีสักการะกู่เจ้าหลวงนครเชียงใหม่,2552.
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. เจ้าดารารัศมี ข้าพเจ้าขอน้อมลำรึกถึงพระเกีรติประวัติ. เชียงใหม่:บ.วิทอินดีไซน์ จำกัด,2557. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ดารารัศมี สายใยรักสองแผ่นดิน. พิมพ์ครั้งที่4. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,2562.
ข้อมูลจาก พิพิธภัณฑ์พระตำหนักดาราภิรมย์
